De Poort van Utrecht

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Inleiding

 

In Utrecht onderzocht men de afgelopen jaren de mogelijkheid tot het bouwen van een gedeeltelijk ondergronds historisch museum op het Domplein in Utrecht. Het museum had een onderdeel zullen vormen van het Programma Museumkwartier. Belangrijke doelstellingen waren het toegankelijk maken voor een groot publiek van de (bouw)geschiedenis van het stichtingsmonument van Utrecht, het Domplein, en het verwijzen naar exposities en thema’s in de verschillende museale instellingen in het museumkwartier. In het voorjaar van 2000 is besloten dit plan niet uit te voeren.

Buro 1896 ontwikkelde een alternatief plan: Het virtuele Domplein Museum. Wijkbureau Binnenstad van de gemeente Utrecht gaf opdracht de haalbaarheid van dit plan te onderzoeken. In juli 2000 rondde Buro 1896 dit haalbaarheidsonderzoek af.

 

Voorgeschiedenis


In 1998 nam Buro 1896 het initiatief tot het project CD-DOM. Het was een experiment om met behulp van computertechnieken niet meer bestaande belangrijke gebouwen op grond van resultaten van archeologisch en bouwhistorisch onderzoek te ‘herbouwen’. De Stichting Archeologie en Bouwhistorie Utrecht (STABU) nam de financiering van het project op zich. Het project werd financieel gesteund door onder meer: Greenock b.v., Mondriaan Stichting, Janivo, Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten, EPN, het VSB fonds, het K.F.Heinfonds en de Stichting voor Wetenschap en Techniek. Het project werd uitgevoerd door Buro 1896 in samenwerking met

DeroDe3D en ab_c media.

Er werd gekozen voor een reconstructie van het Domplein omdat de (bouw)geschiedenis van het Domplein uitvoerig is onderzocht. De onderzoekers bleken bereid hun onderzoeksresultaten voor de ‘herbouw’ af te staan en de productie waar nodig inhoudelijk te begeleiden.
Dit leidde uiteindelijk tot 54 3-D simulaties van verschillende stadia van de bebouwing van het Domplein van het Romeinse castellum tot het Domplein van nu. De computermodellen zijn vrij op het scherm rond te draaien; kunnen dus van alle kanten worden bekeken. De voortgang van de techniek maakt het mogelijk steeds meer presentatietechnieken op de modellen toe te passen. Het blijkt bijvoorbeeld mogelijk de reconstructies van het interieur van de (grotendeels niet meer bestaande) Domkerk te gebruiken als ‘omgeving’ voor video-opnames.

 

 

Uitgangspunten


Het VDM is een presentatie van de (bouw)geschiedenis van het Domplein die bestaat uit interactieve multi-media producties verspreid over het Domplein. Het is de virtuele toegangspoort tot het museumkwartier en de historische binnenstad van Utrecht.
Centraal in de producties staan de computersimulaties van vroegere bouwfases van het ontstaansmonument van Utrecht, het Domplein.
In en rond de gesimuleerde gebouwen wordt de geschiedenis van de plek verbeeld door middel van vooral beeldmateriaal en geluid. Het beleven van het verleden staat centraal. Vanuit deze verbeelding wordt de bezoeker geleid naar historische bebouwing, objecten en geschriften die uit het Utrechtse verleden bewaard zijn gebleven.

 

In een historisch museum zijn de objecten de uitgangspunten voor het vertellen van het historische verhaal.
In dit ‘Utrechtse model van het historische museum’ is het – virtuele - verhaal het uitgangspunt om de bezoeker nieuwsgierig te maken naar de echt bewaard gebleven bebouwing, objecten en geschriften.

 

Palts Lofen

 

 

Inhoud


De ‘basiscollectie’ van Het Virtuele Dompleinmuseum bestaat uit zeven producties die alle betrekking hebben op de bouwgeschiedenis van het Domplein en die dan ook op het Domplein te vinden zijn. In een later stadium kunnen er (tot 14 - het aantal staties op de Kruisweg) producties worden toegevoegd. Deze later te maken producties hebben betrekking op historisch belangrijke plaatsen in de binnenstad, buiten het Domplein. Er moet daarbij gedacht worden aan b.v. een productie over het kerkenkruis, inclusief de verdwenen Mariakerk en de Paulusabdij, de ontwikkeling van de werven, het Duitse Huis.

 

Naast deze vaste basiscollectie, is er per jaar een beperkt aantal tijdelijke manifestaties (zie hieronder)

 

Op het Domplein is de entree van Het Virtuele Domplein Museum. In de entree vindt de bezoeker:

  • Een overzicht van alle producties op en rond het plein (dit kan ook op internet geplaatst).
  • Verwijzing naar belangrijke monumenten buiten het Domplein.
  • Verwijzing naar de verschillende musea en het archief met objecten betreffende het Domplein in de vaste opstelling, dan wel archiefmateriaal. Ook andere musea kunnen hierin worden betrokken (Aorta b.v. staat op de plaats van de bouwloods van de Dom).
  • Achtergrondinformatie.

De zeven producties van de vaste opstelling

 

1. De groei van de stad.
Op een nog betrekkelijk gemakkelijk bereikbare plek in de toren, de Egmond kapel, kan de bezoeker het uitzicht vanaf de Domtoren bekijken door middel van directe projecties van de beelden van acht camera’s die rondom de toren - boven, op het achtkant - staan opgesteld. Met als uitgangspunt de stad van nu, zal de groei en de geschiedenis van de stad worden verbeeld: verschillende fases zullen worden geprojecteerd over of naast het uitzicht van nu.
Locatie: De Egmondkapel in de Domtoren.

 

2. Castellum.
De Rijnlinie en in het bijzonder castellum Trajectum. De computersimulatie van castellum Trajectum zal dienen als omgeving voor een productie over het bestaan van een Romeins soldaat tijdens zijn verblijf in Utrecht.
Locatie: Op een op te metselen vroegere pilaar van de Domkerk op het Domplein.

 



 

3. De St. Salvator en de Heilig-Kruiskapel.
De bouwgeschiedenis van deze nu verdwenen kerken met daaraan gekoppeld de levensgeschiedenis van paus Adriaan. (kanunnik van de St. Salvator)
Locatie: In een op te metselen pilaar op het Domplein, daar waar destijds een goed uitzicht was op de twee kerken.

 

4. Lofen.
De palts van de vroegere keizers van Duitsland op het Domplein is al in de computer nagebouwd. Hieraan wordt het levensverhaal van één van de keizers gekoppeld en de rol van de bisschoppen in de vroege periode.
Locatie: In de kelder van café het Weeshuis, bij de resten van de benedenverdieping.

 

5. De Dom van Adelbold en de vervanging ervan door de gotische Dom

De Dom van Adelbold is nagebouwd en ook de vervanging van de kerk door de gotische kerk is al in beeld gebracht. De productie zal vooral beeldend zijn.
Locatie: Bij de resten van de traptoren van de Dom van Adelbold in Flora’s Hof

 

6. De Pandhof/kapittelzaal/universiteit.
Aan de bouwgeschiedenis van de Pandhof en de kapittelzaal wordt een programma gekoppeld over de Unie van Utrecht die in de kapittelzaal werd gesloten en het ontstaan van de universiteit (met aandacht voor Voetius/Anna Maria Schuurman/Descartes).
Locatie: De Pandhof.

 



 

7. Het interieur van de Domkerk voor de instorting van het schip.
Gesimuleerd is het interieur van de Domkerk in de tijd van Saenredam. De bezoeker kan de nog volledige kerk bekijken met interieurdelen die nog in verschillende musea in Utrecht worden bewaard. Ook het vroegere orgel zal worden nagebouwd en de muziek die Jan van Eijck daarop gespeeld zal hebben, zal erop te horen zijn.
Aan deze productie wordt de instorting van het schip gekoppeld.
Locatie: De Domkerk.

 

Tijdelijke presentaties

 

Naast de vaste opstelling is er sprake van tijdelijke presentaties/manifestaties. Gedacht moet worden aan een beperkt aantal manifestaties per jaar.

 

terug naar boven